जमिनीला आधार नसल्यामुळे शेतात ठेवलेला बांध गंभीर नाही
मंगळवेढा येथील जमिनीला टायटल नसल्याने या शेततळ्यात कोणतेही बांधकाम नाही. पावसाच्या विश्रांतीदरम्यान बांधले गेले. हा जुना अनुभव असल्याने या भागातील शेतकरी कधीच धरण बांधण्याच्या फंदात पडत नाहीत. मग आपली जमीन नुसती नजरेने कशी ओळखायची याचे तंत्रज्ञान पिढ्यानपिढ्या चालत आले आहे. बंधाऱ्यावरील झाडे आणि दगड तोडल्याने बांध पक्का होतो आणि त्यानंतर प्रत्येक शेतकऱ्याला त्याची जमीन आठवते. आजूबाजूचे शेतकरीही त्यावर कधीच आक्षेप घेत नाहीत किंवा वाद घालत नाहीत.
हेही वाचा: Health tips Turmeric : या लोकांनी चुकूनही हळद खाऊ नये, आरोग्याला होऊ शकत महाग
सीमांबाबत कोणताही वाद नाही
शेतकरी भरत दत्तू आणि गुरुलिंग पावले यांनी सांगितले की, बैलाला मालक तसेच मालकाच्या जमिनीच्या खुणा माहीत असतात, त्यामुळे तो त्याच पद्धतीने नांगरतो. तसेच भरत दत्तू सांगतात की, आम्ही 10 पिढ्या शेजारी असूनही जमिनीचे विभाजन झाले असले तरी आमच्यात कधीही सीमेचा वाद झाला नाही. दत्तू म्हणतो की आमच्यात फाळणी झाली तरी आम्ही एकदाच दगड किंवा फूटपाथने जमीन विभाजित करतो आणि ती कायमची असते. दामाजी सरगर म्हणाले की, तरुण पिढीही जमीन वाटपाची ही पद्धत स्वीकारते आणि त्यामुळे आमच्या नव्या पिढीतही धरणाबाबत कोणताही वाद नाही.
सर्व शेती पावसावर अवलंबून आहे
जमिनीत माती नसल्याने येथील शेतकरी या शेतात कधीच राहू शकत नाहीत. दामाजी कारखान्याचे संचालक मुरलीधर दत्तू म्हणाले की, पीक केवळ पावसावर अवलंबून असल्याने त्यांना पिण्याचे पाणी घरूनच शेतापर्यंत आणावे लागते. काळ्या मातीमुळे कोणत्याही शेतात विहीर किंवा बोअरवेल नाही. त्यामुळे प्रत्येक शेतकरी सकाळी जंगलात येतो आणि संध्याकाळी परत जातो. भीमराव भगरे सांगतात की, शेतकऱ्यांमध्ये पिढ्यानपिढ्या चालत आलेल्या या समजुतीमुळे येथे वाद होत नाहीत.
निसर्गाने दिलेली ही परिस्थिती येथील हजारो शेतकऱ्यांनी हुशारीने नियंत्रित करून महाराष्ट्रासमोर आदर्श ठेवला आहे. धरणामुळे मृत्युमुखी पडलेल्या महाराष्ट्रातील इतर सुपीक बागायती गावांनी मंगळवेढा मॉडेलचा अवलंब केल्यास शेती आणि धरणावरील संघर्ष कमी होण्यास नक्कीच मदत होईल. त्यासाठी फक्त स्वार्थाला मुरड घातली आणि थोडी अक्कल घेतली तर संघर्षमुक्त महाराष्ट्र होणे शक्य होणार नाही.